حجت‌الاسلام واعظی در پارک ملت

لزوم رعایت مرز نقد با ساختارشکنی/ اصل ولایت فقیه از مسلمات شیعه است

آشیانه نیوز: یک استاد حوزه و دانشگاه با تاکید بر اینکه نخبگان برای آسیب‌شناسی باید مرز نقد را با ساختارشکنی و براندازی رعایت کنند، گفت: اصل ولایت فقیه از مسلمات شیعه است و اختلافات در قلمرو ولایت است نه اصل ولایت.درادامه مطلب........ 

 

---

به گزارش خبرنگار سیاسی  آشیانه نیوز، حجت‌الاسلام احمد واعظی استاد حوزه و دانشگاه در برنامه شب گذشته "پارک ملت" که از آخرین دقایق پایانی روز سه‌شنبه آغاز و بامداد روز چهارشنبه به پایان رسید، طی سخنانی با تاکید بر اینکه مدل‌های حکومتی متعددی برای اداره جوامع مطرح شده است، گفت: مدل‌های لیبرال دموکراسی در مقطعی در اروپا سیطره خاصی داشت و امروز نیز در برخی کشورها حاکم است.

وی با بیان اینکه در اسلام دو نوع نگاه به حکومت وجود دارد، افزود: در یک نگاه، برادران اهل سنت ما می‌گویند حکومت باید به شکل خلافتی اداره شود. این برادران معتقدند پیامبر مکرم اسلام بعد از خودش نظام سیاسی و حکومت را به مردم واگذار کرده است.

واعظی ادامه داد: برادران اهل سنت ما چند نوع حکومت را از نگاه خلافتی از جمله نوع سقیفه آن، نوع ولایتعهدی آن در دوران خلیفه دوم و نوع شورایی که شورای 6 نفره خلیفه سوم بود را تجربه کردند.از نگاه برادران اهل سنت حضرت امیر به عنوان خلیفه چهارم مطرح بوده است و تمامی مدل‌ها از جمله مدل شورایی، ولایتعهدی و تبعیت عامه مشروعیت دارد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در نگاه دوم به حکومت، شیعه قائل به ولایت انتصابی است، گفت: شیعه معتقد است امامت و ولایت انتصابی است و امامت به دست مردم نیست. لذا ولایت فقیه ریشه در امامت دارد.

وی تصریح کرد: در نگاه شیعه هیچ کسی بر کسی دیگر ولایت ندارد و ولایت تنها از آن خداست. از نگاه شیعه خداوند به پیامبر و پیامبر به ائمه ولایت داده‌اند تا حکومت کنند. اما در زمان غیبت شیعه معتقد است ولایت باید منصوب ائمه باشد.

واعظی با طرح این سؤال که مبدا ولایت چیست و آیا انتخاب برای ولی فقیه صدق می‌کند یا انتصاب، گفت: شیعه معتقد است ولایت فقیه انتصاب عام است نه انتصاب خاص. یعنی اینکه شرایط رهبری و ویژگی‌های آن به طور عام مشخص شده نه اینکه گفته شده باشد فلان شخص باید ولی فقیه باشد.

این استاد حوزه در پاسخ به سؤالی که شرایط عام چگونه در ولی فقیه احراز می‌شود، پاسخ داد: اگر مردم به طور طبیعی به یک فرد خاص اقبال داشته باشند، مثلا در زمان انقلاب مردم و کسانی که فقیه بودند به امام اقبال کردند که این یکی از شرایط احراز است.

وی افزود: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران یک مدلی را پیشنهاد کرده که طبق آن مردم خبرگان رهبری را انتخاب می‌کنند تا اعضای خبرگان از واجدین شرایط اصلح را انتخاب کنند.

واعظی با اشاره به برخی اظهار نظرها مبنی بر انتخاب مستقیم ولی فقیه از سوی مردم گفت: در دوره اول مجلس خبرگان پیشنهاد شد که ولی فقیه با رای مستقیم مردم انتخاب شود اما آیت‌الله منتظری که رئیس مجلس خبرگان بود این پیشنهاد را رد کرد و گفت: اگر ما بخواهیم متخصص قلب انتخاب کنیم، نمی‌توانیم از مردم بخواهیم که برای انتخاب متخصص قلب نظر بدهند و لازم است متخصص‌های قلب بهترین متخصص را انتخاب کنند.

این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه اسلام محتوای مباحث و احکام را بیان کرده که قابل تغییر نیست اما شکل و غالب‌ها قابل تغییر هستند، تاکید کرد: مثلا در قرآن وارد شده "وامرهم شورا بینهم" یعنی اینکه مشورت کنید. در دوران پیامبر مردم برای مشورت در مسجد النبی اجتماع می‌کردند و مسائل را به مشورت می‌گذاشتند. اما امروز این بحث و این روش قابلیت اجرایی شدن ندارد. نمی‌شود میلیون‌ها انسان را یکجا جمع کرد و از آنها مشورت گرفت. لذا روش امروز، روش مجلسی است که طبق آن نمایندگان مردم موضوعات را به مشورت می‌گذارند.

واعظی با تاکید بر اینکه اصل ولایت فقیه از مسلمات فقه شیعه است، گفت اینکه فقیه عادل جامع الشرایط مدبر ولایت داشته باشد، از مسلمات فقیه شیعه است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه فقیه دو کار دارد، افزود: اول اینکه فقیه باید با رجوع به منابع دینی احکام الهی را استخراج کرده و فتوا دهد و دوم اینکه متصدی برخی امور در حوزه وجوهات شرعی از جمله زکات و خمس می‌شود. این فقیه است که تشخیص می‌دهد وجوهات را برای ساخت مسجد، مدرسه و یا حوزه علمیه هزینه کند که این رفتار و کار فقیه همان کار ولایی است.

وی با بیان اینکه در طول تاریخ فقه شیعه اصل این موضوع که فقیه امور ولایی را باید در اختیار داشته باشد، از مسلمات بوده است، خاطرنشان کرد: اختلافات در قلمرو ولایت است نه اصل ولایت. بخشی از فقهای ما معتقدند قلمرو ولایت محدود و حسبیه است اما برخی دیگر به ولایت عامه معتقدند.

واعظی با بیان اینکه "آیات بروجردی، حائری شیرازی، گلپایگانی و امام خمینی به ولایت عامه ولی فقیه معتقد بودند"، تاکید کرد: طبق نظر این بزرگان قلمرو ولی فقیه در تمام اموری که امام معصوم اختیار داشت، تعریف می‌شود. یعنی اگر امام معصوم حاضر بود مردم به تمامی اموری که به امام رجوع می‌کردند می‌توانند به ولی فقیه رجوع کنند. لذا در این شرایط ولی فقیه جامع الشرایط تمام شئون امام معصوم را دارد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ممکن است برخی بزرگان از جمله شیخ مفید از واژه‌های سلطان برای حاکم استفاده می‌کردند،‌گفت: سلطان به معنای پادشاه نیست و به این معناست که فقیه جامع الشرایط می‌تواند به جای معصوم فتوا بدهد و حکومت کند.

وی با اشاره به تعریف و تبیین ولی فقیه از سوی امام خمینی (ره) گفت: امام راحل با یک چشم به ادله ولایت فقیه نگاه می‌کرد و با چشمی دیگر به نقش مردم در حکومت و بر همین اساس مدل جمهوری اسلامی را به وجود آورد و فرمود که جمهوری اسلامی نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد.

واعظی جمهوری اسلامی را هدیه امام راحل به ملت ایران دانست و گفت:‌ در ابتدا برخی آقایان به امام نامه نوشتند و گفتند در اسلام جامعه اسلامی نداریم. حکومت اسلامی داریم و حتی برخی‌ها که قائل به جمهوریت بودند، گفتند بهتر است تا 10 سال آینده انتخاباتی برگزار نکنیم اما امام جمهوری اسلامی را به رای مردم گذاشت تا به نقش کلیدی مردم در جمهوری اسلامی تاکید کند.

این استاد حوزه علمیه در پاسخ به سؤالی که نسبت دموکراسی غربی با ولایت فقیه چیست، پاسخ داد: بحث دموکراسی و مردم سالاری دینی اساسا یک بحث مفصل است که باید به آن پرداخته شود. ابتدا ما دموکراسی را به دموکراسی ارزشی و روشی تقسیم می‌کنیم.

وی افزود: دموکراسی روشی یعنی اینکه برای پایان دادن منازعات سیاسی و ادعاهای اصلح بودن افراد، دموکراسی را به عنوان یک روش استفاده می‌کنیم تا غائله پایان یابد. بنابراین دموکراسی روشی راه حلی است برای منازعات سیاسی.

واعظی ادامه داد: دموکراسی ارزشی در حوزه سیاست محدود نمی‌شود طبق دموکراسی روشی، انسان باید در تمامی شئون زندگی دموکرات باشد. در حوزه اخلاق، خانواده و ... در این تعریف از دموکراسی یک فرد دموکرات باید به تکثرگرایی روی گشاده داشته باشد که البته بحث ما بیشتر به دموکراسی روشی اختصاص دارد و بیش از این به تعریف دموکراسی ارزشی نمی‌پردازد.

این استاد دانشگاه با اشاره به انقلاب فرانسه، گفت: لیبرال‌های اولیه در ابتدا با دموکراسی به طور جدی مخالفت می‌کردند و استدلال‌شان این بود اگر اکثریت ارزش‌های لیبرال را نفی کنند، چگونه می‌توان نظر اکثریت را پذیرفت؟ بر همین اساس کانت و دیگر لیبرال‌ها دموکراسی را به عنوان ستم اکثریت نفی می‌کردند. اما در نهایت به این نتیجه رسیدند که دموکراسی باید مهار شده باشد.

وی با بیان اینکه منظور لیبرال‌ها از دموکراسی مهار شده، تعریف دموکراسی در چارچوب ارزش‌های لیبرالیسم است، خاطرنشان کرد: لیبرال‌ها دموکراسی مهار شده را پذیرفتند و دموکراسی مهار نشده را نفی کردند تا به مدل لیبرال دموکراسی رسیدند.

واعظی با بیان اینکه ما دموکراسی را در چارچوب ارزش‌های اسلامی و الهی می‌پذیریم، تاکید کرد: ما می‌گوییم دموکراسی روشی مهار شده را در چارچوب ارزش‌های اسلامی قبول داریم و بر همین اساس است وقتی فردی با رای مردم رئیس جمهوری می‌شود و یا رئیس مجلس می‌شود، حق ندارد خلاف ارزش‌های اسلامی عمل کند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه حاکمیت مردمی و حاکمیت اسلامی در قانون اساسی به رسمیت شناخته شدند، افزود: سؤال ما این است بین حاکمیت مردمی و حاکمیت اسلامی کدام مقدم‌تر است؟ مسلم است که حاکمیت اسلامی و الهی مقدم است. همانگونه که در لیبرال دموکراسی، لیبرالیسم و ارزش‌های آن مقدم است.

وی با بیان اینکه ولی فقیه حافظ اسلامیت و جمهوریت نظام است، اظهار داشت: ولی فقیه علاوه بر اینکه سیاست‌های کلان نظام را مشخص می‌کند، نظارت عامه بر قوا نیز دارد. بر رفتار مجلس و رئیس جمهور منتخب مردم نظارت می‌کند تا آنها از خط اسلامیت خارج نشود ولو اینکه آنها با رای مردم انتخاب شده‌اند.

واعظی در پاسخ به سؤالی درباره مطلقه بودن ولایت فقیه گفت: متاسفانه برخی‌ها معنای ولایت مطلقه فقیه را نمی‌فهمند و این موضوع را با حکومت‌های مطلقه که پاسخگوی هیچ مرجعی نیست، اشتباه می‌گیرند در حالی که در بحث ولایت فقیه مطرح شده است اگر ولی فقیه ذره‌ای از عدالت عدول کند، ولایتش ساقط می‌شود. پس باید ولی فقیه نسبت به اسلام پاسخگو باشد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه 2 دسته از فقها درباره ولایت فقیه نگاه متفاوت دارند، تصریح کرد: برخی از فقها می‌فرمایند وقتی فقیه، ولایت عامه دارد، درباره الزامات شرعی نمی‌تواند حکم حکومتی بدهد و ولایت مطلقه او الزامات شرعی را در برنمی‌گیرد.

وی ادامه داد: برخی دیگر از فقها معتقدند ولی فقیه برای حفظ و صیانت از نظام اسلامی می‌تواند حتی در برابر الزامات شرعی حکم حکومتی بدهد و حکم ولی فقیه در این باره واجب الطاعه است.

واعظی با اشاره به تعریف حدود و اختیارات ولی فقیه در قانون اساسی گفت: در قانون اساسی بخشی از اختیارات ولی فقیه ذکر شده است. اما در عین حال قانون اساسی تصریح کرده است که ولی فقیه مطلقه است و با این بند قانون می‌توان نتیجه گرفت که ولایت ولی فقیه تنها به امور قانونی محدود نمی‌شود.

این کارشناس مسائل دینی با اشاره به حکم رهبر معظم انقلاب برای ابقای وزیر اطلاعات گفت: در بحث ابقای وزیر اطلاعات "آقا تشخیص دادند برکناری وزیر به صلاح کشور نیست. ایشان از اختیارات مطلقه خود استفاده کردند و چنین حکمی دادند چرا که لازم می‌دانستند برای تمام کردن غائله و ماجرا وارد شوند. ولی فقیه نمی‌توانست بگوید چون قانون اساسی ننوشته برای ابقای یک وزیر رهبری باید وارد شود، پس باید سکوت کرد.

وی در پاسخ به سؤالی درباره چرایی فقیه بودن اعضای مجلس خبرگان نیز توضیح داد: برای کسی که باید ولایت عامه داشته باشد، 8 شرط از جمله عدالت، شجاعت و فقاهت مطرح شده که برجسته‌ترین شرط به فقاهت مربوط می‌شود. یعنی اینکه ولی فقیه باید اسلام شناس و فقیه برجسته باشد.

واعظی گفت: اینکه گفته می‌شود ولی فقیه برای اداره جامعه نیاز به مشورت دارد، درست است. مجمع تشخیص مصلحت چنین وظیفه‌ای دارد پس رهبری برای اداره جامعه مشورت می‌گیرد.

این استاد حوزه گفت: اگر قرار باشد برجسته بودن فقاهت در ولی فقیه و اسلام شناس بودن او بررسی شود، باید فقها چنین کاری بکنند که از همین رو اعضای مجلس خبرگان فقیه هستند.

وی افزود: البته مدل انتخابات خبرگان نیز می‌تواند در آینده تغییر کند همانگونه که ما در گذشته رئیس جمهور نداشتیم، نخست‌وزیر داشتیم و ممکن است در آینده در شیوه انتخاب رئیس جمهور تجدید نظر شود که این کارها عقلایی است.

واعظی با بیان اینکه جمهوری اسلامی یک مدل حکومتی جوان است و نیاز به آسیب شناسی دارد، اگر بخواهیم آسیب شناسی کلان داشته باشیم، از کارگزاران نظام تا نخبگان همه باید در این آسیب شناسی نقش داشته باشیم.

این استاد دانشگاه با تاکید بر لزوم تبیین فرهنگ سیاسی در جامعه، تصریح کرد: برای آسیب‌شناسی لازم است نخبگان وظایف خودشان را به درستی انجام بدهند و دلسوزان باید در بیانات رهبری دقت کنند.

وی گفت: اگر آسیب شناسی کنید و نگاه کنیم که کجا هستیم و کجا خواهیم رفت و با آرمان‌ها چقدر فاصله داریم، می‌توانیم آینده بهتری داشته باشیم. چرا که اگر ملتی آرمانی باشند به پیشرفت‌ها قانع نمی‌شوند. برای آسیب شناسی فعالان سیاسی باید به رسالت تاریخی خود عمل کنند. نخبگان حوزه و دانشگاه وظایف‌شان را بدانند تا آسیب‌شناسی دقیقی صورت بگیرد.

واعظی عمده رسالت آسیب‌شناسی را متوجه نخبگان دانست و گفت: نخبگان و شخصیت‌های حوزوی ودانشگاهی که دلسوز مردم و نظام هستند و به انقلاب اسلامی تعهد دارند می‌توانند آسیب‌شناسی کنند مشروط به اینکه مرز و تفاوت ساختار شکنی و براندازی را با نقد بدانند و رعایت کنند.

وی لازمه آسیب‌شناسی را تحمل دست‌اندرکاران و حرکت نحبگان در چارچوب تعیین شده دانست و گفت: یک نظام جوان در مواجهه با برخی آسیب‌ها قرار خواهد داشت و لذا برای مقابله با آسیب‌ها، آسیب‌شناسی لازم است و نخبگان باید آسیب‌شناسی کنند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه جریانات سیاسی هیچ وقت خودشان را نقد نمی‌کنند و با نادیده گرفتن عملکرد خودشان در حاکمیت فعلی می‌تازند، گفت: برخی‌ها که به دنبال تسخیر جز به جز کانون‌های قدرت هستند، در فضای آسیب‌شناسی موفق عمل نخواهند کرد.

واعظی با طرح این سؤال که آیا نخبگان و فعالان سیاسی در قضایای حوادث بعد از انتخابات 88 عملکرد قابل توجیهی داشتند یا خیر،‌گفت: برخی‌ها با دروغ بزرگ تقلب در انتخابات فضای ناسالم و ناامنی را به وجود آوردند اما باید این سؤال را مطرح کرد که آیا در این فضا نخبگان ما وظایف خود را به درستی انجام دادند؟

وی با بیان اینکه قبول دارم فضای نقد و آسیب‌شناسی با موانع زیادی روبرو است‌،‌تاکید کرد: برخی‌ها گروه فشار درست می‌کنند تا در عرصه‌های مختلف اجازه ندهند کسی حرف‌شان را بزنند، بنده با شناختی که از رهبر معظم انقلاب دارم به جرات و با تمام وجود می‌گویم که این رفتارها مورد تائید ایشان نیست.

این استاد دانشگاه همچنین گفت: ‌البته در مقابل برخی افراد تحمل کوچکترین نقدها را هم ندارند وحتی نقد سازنده را هم برنمی‌تابند که این گونه رفتارها از موانع آسیب‌شناسی است.

واعظی در پایان با تاکید بر ضرورت آسیب‌شناسی دقیق و صحیح، گفت که نخبگان باید به سمت آگاهی بخشی حرکت کرده و با حرکت درست در جامعه فلسفه ولایت فقیه را بیشتر برای مردم تبیین کنند.